Yüksek performans sıvı kromatografisi (HPLC), bileşiklerin
(bir sorbent ile ilişkili olarak) çeşitli adsorpsiyon özelliklerine dayanan,
kompleks bileşik karışımları ayırmada kullanılan etkili bir kromatografik
tekniktir.
HPLC'yi diğer sıvı kromatografik yöntemlerinden ayıran bir
özelliği, kolondan geçerken mobil faza uyglanan yüksek basınç (250 bar’a kaadar)
ve 2-30 cm uzunlukta bir kolonda maddeyi ayıran mikrogranüler sorbenttir
(yaklaşık mikron partikül boyutlarda).
Ayırma doğasına bağlı olarak, bölme (partition)
kromatografisi, iyon değiştirme kromatografisi, adsorpsiyon kromatografisi ve
boyut-dışlama kromatografisi vardır. Uygulamada en iyi bilinen partition (ters
faz) kromatografidir.
Modern bir HPLC cihazında, her biri 1-2 lt
kapasiteli bir veya daha fazla cam veya paslanmaz çelik rezervuarlar bulunur.
Rezervuarlarda çözünmüş gazları, çoğunlukla oksijen ve azotu giderecek
düzenekler vardır. Bu gibi gazlar kolonda ve dedektör sistemlerinde kabarcıklar
oluşturarak çalışmayı bozarlar; band genişlemesine ve dedektörün algılama
bozukluğuna neden olurlar. Gaz giderici düzeneklerde bir vakum pompa sistemi,
bir distilasyon sistemi veya Çözgeni ısıtan ve karıştıran bir sistem bulunur.
Tek bir çözgenin kullanıldığı ayırmaya
"tek kaynaklı (isokratik) sıyırma" denir. Polariteleri birbirinden
önemli derecede farklı olan iki (bazan daha çok) çözgenin kullanıldığı ve
"dereceli sıyırma (gradient)" adı verilen yöntemde ayırma verimi
oldukça yüksektir. Sıyırma işlemi başlatıldıktan sonra iki çözgenin oranları
programlı bir şekilde değiştirilir; değiştirme bazan sürekli, bazan da kademeli
olarak yapılır.
Modern HPLC cihazlarında, iki veya daha fazla
rezervuardan bir karıştırma odacığına sürekli olarak değişen hızlarda çözgen
verilir; Çözgenlerin hacimleri arasındaki oran zamanla doğrusal veya üstel
fonksiyon olarak değiştirilebilir.
Şekil-1:
Basitleştirilmiş kromatografik dizayn
Şekil2: Bir HPLC enstrümanının şematik görünümü
