Ultradispers: (1)
submikron skalalı, özellikle nanoskala partiküller içeren sistemlerdir; (2) günümüzde
metal toz endüstrisinde, alaşımların mikroyapısı, tane (grain) boyutu 200 ila
500 nm arasında ise ultradispers olarak kabul edilir.
Ultra-dıspers sistemler
tipik olarak yüzeyde önemli miktarda atom (yüzdeye onlara kadar) içerirler ve dispersiyon
arttıkça bu yüzde daha da büyür. Boyut etkisinden dolayı ultradispers malzemeler,
kimyasal, elektriksel, magnetik, termal, mekanik, sorpsiyon, radyo absorpsiyon
ve diğer bazı özelliklerin benzersiz bir kombinasyonuna sahip olabilir. (Bu
özellikler makroskopik objeler için dışsal-eksrinsik-özelliklerdir.) Partikül
boyutunu, şeklini ve yapısını çok hassas kontrol etmeye imkân veren
ultrafispers sistem yaratmaya yönelik çok sayıda metot geliştirilmiştir. Bu
yöntemler dispersiyon-tipi (mekanik, termal, elektrikli öğütme veya makroskopik
fazın püskürtülmesi) ve kondensasyon-tipi (kimyasal veya fiziksel kondensasyon)
olmak üzere iki gruba ayrılabilir. Ulradispers sistemlere örnek olarak nanotozlar,
birçok kolloid sistem, mikroemülsiyonlar v.s. gösterilebilir.
Ulradispers
sistemlerin sınırlarını belirleyen kesin boyutlar yoktur ve çeşitli bilgi
alanları bu kavram altında farklı miktarlar belirtir. (2)’de verilen tanıma
göre, submikron malzemeler 500 nm’den 1.2 mikrona kadar boyuttaki alaşımar,
tozlar ve grainleri (kristalit) kapsar. Nanoyapılı malzemeler 200 nm’nin
altındaki boyutlardadır. Ultradispers malzemeler ise bu ikisinin arasında yer
alır.
Şekil: Ultradispers α-Al2O3 seramiğin, (a) fotoluminesans spektrumu (Eeks. = 10.8 eV, T = 7.6 K), (b) yüzeyinin SEM görüntüsü
