Supramoleküler
katalizleme, katalizörün veya geçiş halinin supramoleküler montaj olduğu
reaksiyon hızındaki değişikliklerdir.
Çok etkili ve seçici
katalizörlerin yaratılması, supramoleküler kimyanın hedeflerinden biridir.
Supramoleküler katalizleme reaksiyonlarında, bir supramoleküler partikülü, hem
etkin bir katalizör ve hem de substratla (reaktan) kompleks (geçiş hali) halde
olabilir. Supramoleküler katalizleme, iki temel aşamayı kapsar; bunlar reaktan
ve katalizörün bir kompleks içine bağlanması, ve reaktanın kompleks içinde
ürünlere dönüşmesidir. Ardından katalizör ayrılır.Her iki aşamada da,
katalizör, substrat ve ürünün yapıları arasında geometrik uygunluk gibi ‘moleküler
tanıma’ gerekir. Bu gibi işlemler supramoleküler kimyanın çalışma alanına
girer. Katalizör reseptör siteleri ile reaktan arasındaki kuvvetli etkileşimler
de dikkate alınmalıdır.
Katalizörün kendisi
reaksiyonun ürünü ise, sistem kopyalama (reprodüksiyon) yeteneğine sahiptir,
diğer bir deyişle, DNA'nın sentetik bir benzeridir (analog).
Enzimatik
katalizleme doğal bir supramoleküler katalizlemedir. Basit bir sentetik
supramoleküler katalizör, makrosaykıl [24]-N6O2‘dir
(Şekil); ATP’nin, ADP'ye ve fosfata hidrolizini önemli serecede hızlandırır ve
bu nedenle ATPaz enzim benzerdir.
Makrosaykıl [24]-N6O2
