Süperyapı (superstructure)

Kristalin bir bileşik veya alaşımın yapısal bozulması belli bir düzenlilikle tekrarlanır ve böylece başka bir değişim periyodu ile yeni bir yapı oluşur; bu yapının temel hücresi -süperhücre- genellikle orijinal yapının katlarıdır.

Süperyapı terimi düzenli katıların yapısını tanımlamada kullanılır. Süperyapılar belirli bir sıcaklığın altında (düzen- düzensizlik geçiş sıcaklığı) meydana gelir; belirli türden atomlar başka tür atomlar tarafından çevrilir. Süperyapılar çoğunlukla ikinci-derece faz geçişleri sonucunda ortaya çıkar.

Süperyapıya örnek olarak Cu-Zn alaşımının (pirinç) yapısı gösterilebilir. Bu malzemede düzensiz haldeki Cu ve Zn atomları madde-merkezli latisin düğümleri üzerinde eşit olasılıkla dağıtılır. Düzenli halde bir tipin atomları kübik hücrelerin köşelerindeki düğümleri, diğer türdeki atomlar ise kendi merkezlerini işgal eder.

Çoğu zaman ‘süperyapı’ terimi, latis kusurlarının (safsızlık atomlar, boşluklar, v.s.) büyümesi ve bu kusurların düzgün bir şekilde yerleştirdiği bir yapıyı belirtmek için kullanılır. Normal olarak bu sıralama, kristal latis simetrisinde azalmayla gerçekleir (Şekil).




Bir hacim-merkezli kristalin latis örneği ile, ikili elementer hücre parametrelerini içeren farklı süperyapı tiplerinin geliştirilmesi