Spinodal (kararsız faz) decompozisyon,
kararsız bir fazın kendiliğinden kararlı fazlara ayrılması mekanizmasıdır.
Bir spinodal, faz diyagramında metastabil
halleri (fazlar) labil yani, tamamen sürdürülemez fazlardan ayıran bir çizgi
veya yüzeydir. Kararsız faz kendiliğinden kararlı fazlara ayrılır. Bu
irreversibil bir prosestir; karışım komponentlerinin konsantrasyonlarındaki
lokal dalgalanmalarla belirlenir. Sipinodal dekompozisyon ve metastabil fazlar
arasındaki farklılık, metastabil fazların nükleasyon merkezlerinin oluşumuyla ilgili
olması, sipinodal dekompozisyonun ise malzeme boyunca düzgün (uniform) bir
şekilde meydana gelmesidir.
Sipinodal dekompozisyon alaşımlar, camlar,
jeller, seramikler, sıvı çözeltiler ve polimer çözltiler gibi çeşitli
malzemelerde meydana gelir. Nanogözenekli malzemelerin spinodal
dekompozisyonuyla, nanotüpler ve nanoçubuklar sentezlenebilir.
Spinodal dekompozisyonun serbest enerji diyagramı; (a) faz
diyagramı, (b) sebest enerji eğrisi; kompozisyon faz ayrılma sıcaklığı için (X1
ve X2 = denge kompozisyonları, T1 > T2, T2
= faz ayrılma sıcaklığı)
