Spektroskopi, elektromagnetik ışının madde
ile etkileşiminin incelendiği çalışma alanıdır. Elektromagnetik ışın (Şekil-1)
frekanslarına göre gama, X-ışını, ultraviyole (UV), görünür ışın, infrared
(IR), mikrodalga ve radyo dalgaları olarak gruplandırılır. Bu ışınlar madde ile
farklı şekillerde etkileşirler; etkileşim sırasında enerji, hız, genlik,
frekans, faz açısı, polarizasyon gibi anahtar özellikler ve değişimleri
spektroskopik tekniklerle saptanabilir.
Spektroskopi enerji transferine göre iki
geniş sınıf altında toplanabilir. Birincisinde etkin enerji transferi foton ve
madde arasındadır; absorbsiyon, emisyon, luminesans işlemleriyle gerçekleşir.
İkinci kategoride foton ve madde arasında etkin enerji transferi yoktur;
genlik, faz açısı, polarizasyon veya dalga yayılma yönünde değişiklikler söz
konusudur Değişiklikler ışının yansıma, saçılma veya difraksiyonuyla olur
(Tablo-1 ve 2).
Tablo-1: Tipik Spektroskopik Teknikler;
Foton ve Madde Arasında
Enerji Transferi Yoktur
Enerji Transferi Yoktur
Etkileşim
tipi
|
Spektrum
Bölgesi
|
Spektroskopik
Teknik
|
Difraksiyon
|
X-ışını
|
X-ışını
difraksiyon
|
Refraksiyon
|
UV/Görünür
|
Refraktometre
|
Saçılma
|
UV/Görünür
|
Nefelometre,
Türbidimetre
|
Tablo-2: Tipik Spektroskopik Teknikler; Foton ve Madde Arasında
Enerji Transferi Vardır
Enerji
Transfer Tipi
|
Spektrum
Bölgesi
|
Spektroskopik
Teknik
|
Absorbsiyon
|
g-ışını
|
Mössbauer
spektroskopi
|
X-ışını
|
X-ışını
absorbsiyon spektroskopi
|
|
UV/Görünür
|
UV/Görünür spektroskopi,
Atomik absorbsiyon spektroskopi
|
|
IR
|
İnfrared
spektroskopi, Raman spektroskopi
|
|
Mikrodalga
|
Mikrodalga
spektroskopi
|
|
Radyo dalgası
|
Elektron spin
rezonans spektroskopi, Nükleer magnetik rezonans spektroskopi
|
|
Emisyon
|
UV/Görünür
|
Atomik emisyon
spektroskopi
|
Fotolüminesans
|
X-ışını
|
X ışını flüoresans
|
UV/Görünür
|
Flüoresans
spektroskopi, Fosforesans spektroskopi, Atomik flüoresans spektroskopi
|
|
Kemilümine-sans
|
UV/Görünür
|
Kemilüminesans
spektroskopi
|
