RNA girişim (RNAi), kısa çift sarmallı RNA'lar ve belirli
mRNA'ların seçici olarak bozunmasına veya bir hücrede birçok mRNA'nın
çevirmesini engelleyen özel protein kompleksleri yoluyla gen etkinliğini
kontrol eden biyolojik mekanizmadır. Veya, RNA girişim, canlı hücreler içinde yer alan ve hangi genlerin
aktif olacağını ve nasıl aktif olacaklarını belirleyen ve kontrol eden bir
sistemdir.
RNA-girişim mekanizması, genellikle RNA virüslerinin yabancı
bir genomunu temsil eden bir hücrede bulunan çift sarmallı bir RNA'nın Dicer
enzimi ile kısa fragmanlara bölünmesinden oluşur. Bir RNA fragmanının iki
iplikçisinden biri RISC protein kompleksine (RNA kaynaklı kompleks) entegredir
ve tamamlayıcı bir viral mRNA ile etkileşime girer, daha sonra RISC kompleksi
ile bölünür. Yabancı RNA'ya tepki olarak hücreler, kendi kısa girişim
RNA'larını (siRNA), mikroRNA'dan (miRNA) sentezler. Mikro RNA işlenmesi, çift
sarmallı viral RNA'ların işlenişine benzer. MicroRNA'lar hücre protein
sentezini, mRNA'ları parçalayarak veya protein sentezleyen moleküler makine
(ribozomlar) için mRNA'larda engeller oluşturarak engeller; mikroRNA'lar bir
hücredeki gen ekspresyonunu düzenleyen sistemin bir parçasıdır.
ABD'li bilim adamları Andrew Fire ve Craig Mello, RNA
girişiminin keşfi nedeniyle 2006'da Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü aldı.
Tanımlanan mekanizmanın temelinde, kısa sentetik RNA dupleksleri ile gen
olayını baskılamak için yöntemler geliştirilmiştir. Bu dupleksler herhangi bir
mRNA'ya karşı oluşturulabilir, çünkü insanlar da dahil olmak üzere birçok
organizmanın genom dizileri zaten bilinir. Artık enfeksiyöz, onkolojik ve diğer
hastalıkları tedavi etmek için RNA girişiminin kullanımı aktif gelişme
aşamasındadır.
Nanobiyoteknoloji, lipozomlar, karbon nanotüpler,
self-montaj siklodekstrin esaslı polimer nanopartiküller, v.s. dahil, sentetik
RNA dupleksleri hücrelere taşımak için yaygın şekilde kullanılır. Bu
nanopartiküllerin yüzeyi, kanser hücrelerine, intravasküler lezyonlara, v.s,
hedeflenmiş iletimi sağlamak için antikorlar ve diğer vektörler ile modifiye
edilir.
Dicer fragmanı iki sarmallı RNA'yı keser bir siRNA oluşur;
işlenmiş RNA'lar, katalitik olarak aktif proteinlerle (nükleazlar, RISC)
birleşir; RISC ve siRNA'nın bir kombinasyonu, mRNA'yı spesifik olarak
parçalayıp çevrilmesini önler
