Proteom terimi 1994 yılında Avustralyalı araştırmacı Mark Wilkins tarafından önerildi: ‘PROTEOME: PROTEin + genOM’. Canlı organizmalardaki tüm biyolojik işlemler proteomu etkiler. Bir organizmanın proteomu sabit değildir, çünkü gen olayı birçok dış çevre faktöründen etkilenir, aynı zamanda yaş veya hastalık ile ilişkili olarak dahili faktörler, vücut içindeki değişiklikler de etkilenir. İnsan genomunda yaklaşık kırk bin gen bulunurken, insan vücudunda yaklaşık yarım milyon protein sentezlenmiştir. Birçok protein birbiriyle etkileşime girer ve diğer proteinlerin sentezini etkiler. Bir organizmanın proteomunu araştırma, pek çok bilim adamının ve araştırma merkezinin birlikte çalışmasını gerektiren zorlu bir görevdir. İnsan proteomunun çalışması büyük bir uluslararası araştırma projesidir. 2001 yılında, bu proje üzerinde çalışmak üzere uluslararası bir bilimsel organizasyon olan Human Proteom Organizasyonu (HUPO) kuruldu ve araştırma projesi 2008 yılında onaylandı.
Bir proteomun kodunun çözülmesinin, yeni moleküler belirteçlerin tanımlanmasına ve çeşitli insan patolojilerinin altında yatan nedenleri belirlemesine olanak sağladığı düşünülmektedir. Günümüzde, laboratuar hayvanlarının ve insanların bazı biyolojik sıvılarının proteomları zaten tespit edilmiştir. Örneğin, Amerikalı bilim adamları insan tükürüğünün protein haritasını (proteom) yapmış, etnik gruplara, farklı cins ve yaşlara göre tükürük bezi salgılarında binden fazla protein tespit etmişler ve sonuçları kan ve gözyaşlarında mevcut protein verileri ile karşılaşmıştır. İnsan tükürüğünün Alzheimer, Parkinson, Huntington hastalığı, kolon kanseri, pankreas kanseri, göğüs kanseri ve diyabet belirteçleri içerdiği bulundu. Araştırmacılar, bulgularının tükürüğün protein bileşimiyle teşhis edilen hastalıkların listesini önemli ölçüde genişleteceğine inanıyorlar.
Proteom oluşumu
