Perkolasyon (percolation)

Perkolasyon, malzeme biliminde, bir ‘dolgu’ maddesiyle (iletken, gaz geçirgen, gibi) doldurulmuş bir malzemede aniden ortaya çıkan yeni özellikleri (örneğin, bir izolasyon malzemede elektrik iletkenliği, gaz bariyeri malzemelede gaz geçirgenliği v.s.gibi) tanımlar. Bazı durumlarda dolgu gözenekler ve boşluklar ile temsil edilebilir. Perkolasyon, fizik, kimya ve malzeme bilimlerinde, gözenekli malzemeler yoluyla sıvıların dolaşımını ve filtrelemesini, istatistiksel fizik ve matematikte, bağlı kümelerin rastgele bir grafikteki davranışını tarif eder (perkolasyon teorisi).

Perkolasyon proseslerine örnek olarak, sıvıların sabit bir poröz faza penetrasyonu, sıvı fazın bir polikristalin grain (tane) sınırları boyunca sızdırılması, polimer jellerin oluşumu, saf olmayan yarı yarıiletkenlerin elektrik iletkenliği ve ferromagnetizma gösterilebilir.

Bir dolgu maddesinin veya gözeneklerin konsantrasyonu belirli bir kritik seviyeye ulaştığında (perkolasyon eşiği), ve takiben malzeme örneğinin bir tarafından diğer tarafına dolgu partiküllerinin (clusterler) sürekli bir ağyapısı (bağlantılar) kurulduğunda, perkolasyon meydana gelir.

Perkolasyon, iletken ve iletken-olmayan elementlerden oluşan iki boyutlu bir kare latis boyunca geçen elektrik akımı örneğinde gösterilebilir. Latisin iki zıt tarafında bir güç kaynağına bağlı olan metal terminaller lehimlenmiştir. Rastgele düzenlenmiş iletken elementlerin belli bir kritik konsantrasyonunda devre kapanır (Şekil-1).

Perkolasyon için karakteristik bir örnek iletken nanotüp oluşumudur. Şekil-2 (a)’da SWNT/PS (tek duvarlı nanotüp/polistiren) nanokompozitlerin iletkenliği, % nanotüpün fonksiyonu olarak gösterilmiştir; iletkenlik 0.02 ve 0.05 % (ağ.) SWNT arasındaki yüklemelerde keskin bir şekilde artmıştır; yani, iletken nanotüp ağyapı meydana gelmiştir. Perkolasyon teoriye göre iletkenlik, eşik konsantrasyonunun yakınında güç yasasını izlemelidir: s (n-nc)β , burada, n iletken bileşenin hacim fraksiyonu, b iletkenlik için kritik eksponenttir. Çoğu araştırmacı, nanotüp hacim fraksiyonunun, nanotüp kütle fraksiyonuyla kıaslanabilir seviyede olduğunu kabul erder; çünkü nanotüplerin ve polimerlerin yoğunlukları benzerdir. Perkolasyon için güç yasası eşitliği, SWNT/PS nanokompozitlerinin iletkenlik verilerine uyar ve sızdırma eşiği,% 0.045 tir. Şekil-2(b)



Şekil-1: Perkolasyon model imajı



Şekil-2: (a) Nanotüp yüklemenin fonksiyonu olarak SWNT/PS nanokompozitlerin elektrik iletkenliği (-----: elektrik iletkenliği alt limitleri), (b) % 0.045 (ağ.) eşiğini gösteren, nanotüplerin indirgenmiş kütle fraksiyonunun fonksiyonu olarak elektrik iletkenliği