Mikrofaz ayırma (veya ayrılma), uyumsuz kimyasal
komponentlerden oluşan, mikro- ve nanoskala bölgeleri olan blok koplimer veya
graft kopolimerlerin ergiyiklerinde veya konsantre çözeltilerinde, kendiliğinden
gelişen bir olaydır; kütle (bulk) veya konsantre çözeltilerdeki moleküliçi faz
ayrılmasından kaynaklanır.
Blok kopolimerlerin makromolekülleri ve sörfaktanların
molekülleri farklı kimyasal yapılarda segmentler (bloklar) içerir. Homopolimer
karışımlarda (blendler), aynı homolog seriden olsalar bile, bileşenlerin hafif
uyuşmazlığı, çözelti veya ergiyikte faz ayrılmasına neden olur. Blok
kopolimerlerde ve sörfaktanlardaki farklı kimyasal yapılı moleküller arasındaki
kimyasal bağ, bu bileşiklerin çözeltilerinde veya ergiyiklerinde mikrofaz
ayrılma oluşmasını sağlayan, makroskopik faz ayrımını engeller ; yani, moleküllerarası
etkileşim kuvvetleri, baskın bir tür fonksiyonel grup içeren bölgeleri uzamsal
olarak ayırır. Bu tür mikrobölgelerin boyutları makromoleküllerin boyotlarıyla
kıyaslanabilir seviyelerdedir.
Mikrofaz ayrılma, misellerin veya diğer tür organize
yapıların gelişimine yol açar. Örneğin, makromolekülleri iki farklı polimer
zincirden (A ve B) oluşan bir diblok kopolimer ergiyikte mikrofaz ayrılma,
hizalanmış lamellerin (tabakalar), silindirlerin veya küresel bölgelerin ve
iki-bağ yapılarının gelişmesine neden olur (Şekil).
Şekil: AB diblok kopolimer yapıların, bileşimi değişirken gözlenen morfolojileri; (1) küresel domainler (bölge) A, (2) silindirik domainler A, (3) bitetrahedron (A) yapı, (4) lamellar yapı, (5) biteradedron (B) yapı, (6) silindirik domainler B, (7) küresel domainler B (alttaki kısım, A ve B bileşenlerinin nicelikleri arasındaki korelasyonü gösterir)
