Eksrtaselüler
(hücredışı) matris, biyolojide, bir dokunun ekstraselüler yapılarıdır.
Çok hücreli bir organizmanın hücreleri, hücrelerarası
çevreye, matris (çeşitli işlevleri yerine getiren hücrelerarası) oluşturan
çeşitli substanslar sentezleyebilir.
Matris, aralarında teması engelleyerek hücre gruplarını
ayırır, hücre göçünü düzenler, hücre farklılaşmasını indükleyebilir.
Ekstraselüler (hücredışı) matris üç ana komponentten oluşur:
kollajen, proteoglikanlar ve glikoproteinler. Hücredışı matrisin uyumluluğu
(tutarlılığı) kollajen ve proteoglikanların oranına bağlıdır (kolajen baskınlığı
sağlamlık sağlar).
Hücredışı matris, proteinler (fibrin, elastin,
fibronektinler, lamininler ve nidojenler), mineraller (örn., hidroksiapatit),
sıvılar (lenf, serbest antijenler içeren kan plazması) gibi birçok başka
bileşen içerir. Bağ dokusu hacminin önemli bir kısmı.
Bağ dokusu hacminin önemli bir kısmı ekstraselüler
(hüceredışı) bir matrisle doldurulmuş ekstraselüler boşluktur; Bu nedenle
hücredışı matris, kemiklerin ve dişlerin kalsifiye matrisi, kornea şeffaf
dokusu, muazzam gerilmelere dayanabilen tendonların ip-benzeri yapısı gibi
dokuların fiziksel özelliklerini belirler. Ekstraselüler matris, hücre
davranışının birçok yönünün düzenlenmesi, gelişimi, büyümesi, göçü, şekli ve
işlevleri ile de ilgilidir.
Ekstraselüler matris, bir epitelyum ve bağ dokuları
arasında, yani epitelyumun altında bulunan ince fakat kuvvetli bir fiberler
levhası arasında, bir taban membranı oluşturur. R.A. Weinberg (1989), çevresindeki
normal dokunun, tümör hücrelerinin büyümesini engellediğini, onları normalleştirdiği
ve kontrolsüz büyümeyi önlediğini ileri sürdü. Weinberg’e göre, bu tür
‘normalleştirici’ faktörler, hücreler ve ekstraselüler matris arasındaki
etkileşimi, boşluk birleşimselbağlantılı hücrelerarası iletişimi ve normal
hücreler tarafından üretilen sitokinleri içerebilir. Normal mikro-çevre, bir
transform klonun özerk olarak büyüyen bir tümör haline gelme yolundaki ilk
engelidir.
