Bir latis (kafes), iki veya üç boyutta periyodik olarak
tekrarlanan bir patern (desen) oluşturan objeler veya noktalar dizisidir. Bir
kristal latiste, yinelenen patern, basit noktalara yerleştirilen, latis
noktaları olarak adlandırılan bir atomlar (veya iyonların) düzenlemesidir.
Üç-boyutlu bir latis, Şekil-a’da görüldüğü gibi, bir dizi
birbirine benzer (özdeş) iki-boyutlu latisin üst üste istiflenmesi ile
öngörülebilir. Gerçekte bir kristal, birim hücreler olarak adlandırılan sayısız
sayıda özdeş küçük yapı taşı tarafından oluşturulmuş bir yapıdır (Şekil b);
bunlar, kristal latisi meydana getirir. Her mineralin, kenarlarının
uzunluklarına ve açısal ilişkilerine göre tanımlanan özel bir birim hücresi
vardır. Her birim hücre, birbirine kimyasal bağlarla birleştirilmiş bir veya
daha fazla farklı atom içerir. Birim hücrelerinin şekilleri bir mineralden
diğerine değişir; hepsinin altı tarafı vardır (birbirine dikey olmasa da üç
takım paralel yüz).
Ortaya çıkan 3B latisin tanımlanması için, birim hücrenin üç
kenarına paralel olarak seçilen referans yönler (x, y ve z) belirtilmelidir.
Bunlar kristalografik eksenlerdir (her zaman birbirlerine 900
olmayabilir). Eksenler arasındaki açılar, Şekil-c'de gösterildiği gibi, a, b
ve g ile gösterilir. Birim hücrenin
boyutu, üç kenarın uzunluğu, a, b ve c ile verilir (Şekil-b).
Birim hücre son derece küçüktür; tipik olarak herhangi bir
yönde 1 nm'den (10-9 m) daha küçüktür. Bu nedenle, tek bir birim
hücreden, çıplak gözle görülebilen tek bir kristale geçildiğinde büyük bir
sıçrama olur. 1 nm kenar uzunluğunda 1 mm3 kristalde, 1018
birim hücrenin bulunması gerekir. Bu nedenle, üç boyutlu bir latis (milyarlarca
latis noktasına sahip olabilir), altı sayı ile temsil edilebilir; latis parametreleri a, b, c, a, b
ve g.
Şekil: Üç boyutlu bir latisin anatomisi; (a) 2D latislerin
yığılması, küçük yapı taşlarından yapılmış bir 3D kafesle sonuçlanır, (b) 3B
birim hücre kristal latisin temel yapı taşıdır. (c) Üç kristalografik eksen
arasındaki açılar
