Jet motorları, benzin ve dizel motorlarından daha toleranslı
olmasına karşın, uçak ve motor yakıt sistemi yakıtın fiziksel ve kimyasal
özelliklerinden etkilenir. Motor ve uçak dizaynları çok çeşitli olduğundan
türbin motoru yakıt kalitesinde de çeşitliliğe gerek doğmuş, uçuş koşullarında
istenilen özellikleri karşılayabilecek değişik yakıt tipleri geliştirilmiştir
(JP-1, JP-2, JP-3, gibi). 1944’de Amerika’da, sonra 1947’de İngiltere’de
çıkarılan standartlarla gazyağının donma ve alevlenme noktaları gerekli
seviyelerde sınırlandırıldı. Gelişmeler devam ederek 1952’de JP-4, 1953’de JP-5
yakıtları geliştirildi. Bunu JP-6, JP-7 ve JP-8 yakıtları izledi; herbirinin
özellikleri, ticari ve/veya askeri şartnamelerle sınırlandırıldı.
II. Dünya Savaşından sonra Amerika’da “wide-cut” denilen ve
kaynama aralığı benzinle gazyağı arasında olan bir hidrokarbonlar karışımı da
jet yakıtı olarak kullanılmaya başlandı. Wide-cut daha hafif bir ürün
olduğundan alevlenme riskinin ve yüksek uçuşlardaki buharlaşma kayıplarının
gazyağından daha fazla olması gibi dezavantajları vardı.
1950 Yıllarında ticari jet endüstrisinin devreye girmesiyle
çeşitli jet motorları ve jet yakıtı formülleri geliştirildi. Bugün Dünyanın
hemen her yerinde gazyağı bazlı jet yakıtları (Jet A ve Jet A-1)
kullanılmaktadır. Wide-cut bazlı (jet B) yakıt Kanada ve Alaska gibi soğuk
bölgelerde uygundur.
ASTM D 1655-04a: UÇAK TÜRBİN YAKITLARI STANDART ŞARTNAMESİ (Standard
Specification for Aviation Turbine Fuels)
KAPSAM
1. Bu şartname,
müşteri talep şartnamelerine göre garanti veya kontrat altındaki uçak türbin
yakıtlarının karşılaması gereken koşulları saptar.
2. Bu şartname sivil
havacılığın ihtiyacı olan spesifik uçak türbin yakıtlarını tanımlar, bu
yakıtların rafinerilerden uçağa taşınmasında bir kalite standardı olarak
kullanılabilir.
3. Bu şartname uçak
türbin motorlarında kullanılan her tür yakıtı kapsamaz, uçaklarda
bulunabilecek bazı ekipmanlar veya kullanım koşulları, bu şartnamede
belirtilen sınırlamalardan daha geniş veya daha dar aralıklara izin
verebilir.
4. Bu şartnameyle
tanımlanan uçak türbin yakıtları, türbin motorlarından başka, özellikle bu
tür yakıtlara göre dizayn edilmiş ve sertifikası alınmış olan diğer motorlarda
da kullanılabilir.
ASTM D 6615-04a:
JET B WİDE-CUT UÇAK TÜRBİN YAKITI STANDART ŞARTNAMESİ (Standard Specification
for Jet B Wide-Cut Aviation Turbine Fuel)
KAPSAM
1. Bu şartname,
müşteri talep şartnamelerine göre garanti veya kontrat altındaki uçak türbin
yakıtlarının karşılaması gereken koşulları saptar.
2. Bu şartname sivil
havacılığın ihtiyacı olan tek bir spesifik uçak türbin yakıtını kapsar. Bu
yakıt, D 1655 şartnamesinde tanımlanan yakıtlarla kıyaslandığında, çok düşük
sıcaklıklarda çalışma avantajına sahptir, ve bu şartnameye göre sertifikalı
uçaklarda kullanılır.
Not 1. Bu ürünün
teknik özellikleri D 1655 şartnamesinde belirtilen Jet B yakıtıyla aynıdır.
|
GERİ (hampetrolden petrokimyasallara)
