İç yanmalı motorların keşfi ve geliştirilmesi 18. Yüzyılın
sonlarında başladı, Rudolf Dizel 1892’de kömür tozuyla çalışan iç yanmalı
pistonlu motor patentini aldı, fakat bu yakıtla çalışılamadı. Dizel, sıvı
petrol yan ürünlerinin daha iyi bir motor yakıtı olacağı görüşünden hareketle
bu ürünlerden biriyle çalışmalarını sürdürdü. Bu çalışmalarla paralel olarak
motor dizaynında da değişikliler yapılarak üç yıl kadar sürdü ve 1895 yılında
prototip bir motor bir motor üretildi.
1922 yılında Robert Bosh dizel motorları için yakıt
injeksiyon sistemi geliştirmeye başladı ve 1927’de ilk injeksiyon pompasını
yaptı. Büyük hacimli ve düşük hızlarda çalışan ilk dizel motorları önceleri
endüstriyel alanlarda, gemilerde ve trenlerde kullanıldı. 1930’lu yıllarda
tankerler ve otobüsler de dizel yakıtı kullanmaya başladı. Takibeden yıllarda
sırasıyla Fransa, İngiltere, Amerika ve Japonya’da ’da çeşitli dizel motorları
üretilmeye yapılmaya başlandı. II. Dünya Savaşıyla çalışmalar yavaşladıysa da
savaştan sonra araştırmalara kaldığı yerlerden hızla devam edildi. Bugün dizel
motorları ve dolayısıyla dizel yakıtları hemen her alanda kullanılmaktadır;
taşıma, güç üretimi, endüstri, ısıtma, zirai işletmeler, v.s. gibi.
Bazı petrol ürünleri birbirlerine benzerler, ancak
karşıladıkları şartnameler ve fiziksel özellikleri tümüyle aynı değildir.
Örneğin, No.2 dizel yakıtı, No.2 fuel oil ile 2-GT gaz türbin yakıtına, No.1
dizel yakıtı da 1-GT gaz türbin fuel oil, Jet A uçak türbin yakıtı ve gazyağına
benzer. Ancak her bir yakıtın kullanım yerine göre kendilerine özgü özellikleri
içeren ayrı şartnameleri vardır.
Dizel yakıtı, bileşimlerinde alifatik hidrokarbonların
fazlalığı nedeniyle benzine benzer; elde edilme prosesleri benzin üretimine
göre daha basit ve masrafsız olduğundan fiyatı daha ucuzdur.
DİSTİLAT FUEL OİLLER
Dizel yakıtlarını da içine alan genel sınıflama “distilat
fuel oiller” olarak tarif edilebilir; dizel yakıtları (ASTM D 975) ve fuel
oilleri (ısıtma yağları, ASTM D 396) kapsayan genel bir sınıflamadır.
Tablo-1: Dizel Fuel Oil, ASTM D 975-04a
Numarası
(*)
|
Bileşimi
|
Kullanım
yeri
|
No. 1-D S15
|
Hafif orta
distilat yakıt
|
Dizel
motorları
|
No. 1-D S500
|
||
No. 1-D S5000
|
||
No. 2-D S15
|
Orta distilat
yakıt
|
Dizel
motorları, özellikle değişken hız ve yük altında çalışanlar
|
No. 2-D S500
|
||
No. 2-D S5000
|
||
No. 4-D
|
Distilat ve
kalıntı yağ harmanı
|
Düşük ve orta
hızlı dizel motorlarında; daha çok sabit hız ve sabit yük altında çalışanlar
|
Tablo-2: Fuel Oil, ASTM D 396-04
No.1
|
HAFİF FUEL
OİLLER
Orta distilat
yakıtlar, kolay buharlaşır,
|
Yerleşimler
(konut, otel, v.s.,..) ve küçük endüstriyel bekler (burner) için uygundurlar.
No.1 ve No.1 Düşük Sülfürlü, özellikle gazlaştırıcı tip bekler ve düşük akma
noktalı yakıt depolama koşullarına uygundur.
|
No.1, Düşük
Sülfürlü
|
||
No.2
|
||
No.2, Düşük Sülfürlü
|
||
No.4 Hafif
|
ORTA FUEL
OİLLER
Ağır distilat
yakıtlar veya distilat/kalıntı yakıt harmanlarıdır
|
Ticari/endüstriyel
beklerde (burner) kullanılırlar; viskozite aralıklarına uygun olarak seçilir,
taşıma
ve kullanımda ön ısıtma gerekmez
|
No.4
|
||
No. 5, Hafif
|
AĞIR FUEL
OİLLER
Artan
viskozite ve kaynama aralıklarında kalıntı yakıtlar
|
Endüstriyel
bekler için uygundur; taşıma ve kullanımda yeterli
ve düzgün atomizasyon için, No. 5 için soğuk iklim ve ekipmana göre,
özellikle No.6 için ön ısıtma gerekir.
|
No. 5, Ağır
|
||
No. 6
|
Saflık derecelerine ve viskozitelerine göre değişik adlarla
tanımlanan çeşitli dizel ürünleri vardır:
*Gaz oil; dizel yakıtına göre daha az rafine edilmiştir,
*Marine dizel oil; gaz oile göre daha az rafine edilmiştir,
*Ara dizel oil,
*Orta fuel oil; ağır fuel oil ve marine dizel oil karışımıdır,
Ağır fuel oil; ağır, viskoz ve koyu kahve renklidir, akışkanlaşması
için ısı gerekir.
|
GERİ (hampetrolden petrokimyasallara)
