Desorpsiyon, bir substansın (arayüzde) yüzey
tabakasında bir komponentin konsantrasyonunun, kütle fazın konsantrasyonuna
kıyasla, azalmasıdır. Adsorpsiyonun tersi bir olaydır.
Desorpsiyon, bir substansın bir yüzeyden veya
yüzey boyunca salındığı bir fenomendir. Prpses, sorpsiyonun (adsorpsiyon ve
absorpsiyon) tersi bir işlemdir. Olay, bulk (hacim) fazı (akışkan, diğer bir
deyişle gaz veya sıvı çözelti) ile bir adsorplayıcı yüzey (iki akışkanı ayıran katı
veya sınır) arasındaki sorpsiyon dengesinin bulunduğu bir sistemde meydana
gelir. Bulk fazdaki substansın konsantrasyonu (veya basıncı) azaldığında,
sorbedilen maddenin bir kısmı bulk faza dönüşür.
Kimyada, özellikle kromatografide, desorpsiyon
bir kimyasal maddenin mobil faz ile birlikte hareket etme yeteneğidir. Bir
kimyasalın desorbe olma olasılığı ne kadar fazla ise, absorbe olma ihtimali o
kadar azalır; böylece durağan (kararlı) faza yapışmak yerine, çözücünün önünde
ile hareket eder.
Kimyasal ayırma işlemlerinde sıyırma işlemi de,
sıvı akışının bir bileşeni, sıvı-buhar arayüzü aracılığıyla (kütle transferi
yoluyla) bir buhar fazına hareket ettiği için, desorpsiyon olarak adlandırılır.
Adsorpsiyon sonrasında, adsorbe edilen
kimyasal madde, sıcaklığın düşük kalması koşuluyla substrat üzerinde neredeyse
sınırsız olarak kalacaktır. Bununla birlikte, sıcaklık arttıkça desorpsiyon
meydana gelme olasılığı da artar. Desorpsiyon oranı için genel denklem:
R = r Nx
r = desorpsiyon
hız sabiti, N = adsorplanan malzemenin konsantrasyonu, x = desorpsiyon kinetik
derecesidir.
Atomik veya basit moleküler desorpsiyon, tipik olarak bir
birinci dereceden prosestir (diğer bir deyişle, substratın yüzeyi üzerinde
basit bir molekül, gaz formunda desorbe olur).
