Yağlama yağları iki temel madde içerir; baz yağ ve katkı
maddeleri. Baz yağ çalışan motor parçalarını yağlayarak sürtünmeden dolayı
malzemede olabilecek aşınma ve kırılmaları önler. Katkı maddeleri, ise
motordaki aşırı ısınma koşulları altında yağın kirlenmesini önleyerek koruyucu
özelliğini artırır.
Baz yağlar doğrudan kullanıldıklarında motoru yeterince
koruyamazlar. Bir motor yağı, motorun uzun süre çalışma koşullarında değişik
koruyuculuk fonksiyonları içermelidir; dolayısıyla, motor yağı
formülasyonlarında farklı oranlarda ve az miktarlarda çeşitli katkı maddeleri
bulunur:
Sınıflandırma Sistemleri
Yağların sınıflandırılmasında iki sistem esas alınır: SAE
sınıflama sistemi ve API sınıflama sistemi.
1. SAE Sınıflama Sistemi; SAE Derecesi
SAE (The Society of Automotive Engineers) viskozite derecesi
yağların viskozite ölçümlerine dayanan bir sistemdir. Sistem çeşitli
viskozitede viskozite sınıfı içerir; bunlar, SAE0W, SAE5W, SAE10W, SAE15W,
SAE20W, SAE25W, SAE20, SAE30, SAE40, SAE50 ve SAE60 tek dereceli yağlardır.(W,
soğuk iklim veya düşük sıcaklıklarda uygunluk anlamındadır). SAE dereceleri
küçüldükçe yağ düşük sıcaklıklarda daha güvenli ve etkin performansla
çalışırken, büyüdükçe daha yüksek sıcaklıklarda ve yüksek yüklerde daha iyi
koruma sağlar.
Tek dereceli yağların sıcaklığa bağlı koruyucu özellikleri
sınırlı olduğundan kullanım alanları da sınırlıdır. Bir yağın uygulama
olanaklarının artırılması için tek değil birkaç derecenin birden karşılayacağı
özellikleri taşıması gerekir. Bu bakış açısıyla ‘çok dereceli (multigrade)’
veya ‘çok viskoziteli’ yağlar geliştirilmiştir. Örneğin, SAE5W-30, SAE10W-30,
SAE15W-40 ve SAE20W-50. Buradaki W’dan öce gelen rakam (5, 10, ..) yağın düşük
sıcaklık özelliklerini, diğer rakam (W olmayan) yüksek sıcaklık özelliklerini
tanımlar. Örneğin, SAE 10W-30 yağı soğukta 10W, sıcakta 30 numara yağ
kriterlerini karşılar. SAE5W-30, SAE10W-30 gibi multigrade yağların kullanımı
çok yaygındır; çünkü özellikle de soğuk ve sıcak havalarda gerektiği kadar ince
ve gerektiği kadar kalın yağ kıvamında olurlar. Aşağıdaki tabloda dış sıcaklığa
göre uygun multigrade yağlar verilmiştir.
Sıcaklık
|
SAE Viskozite Derecesi
|
Tanımlama
|
0 0C (32 0F)
|
5W-20, 5W-30, 10W-30, 10W-40, 20W-50
|
Yüksek
hızlarda çalışan yarış arabalarında maksimum koruma sağlar. Yüksek
sıcaklıklar ve ağır çalışma koşullarında (uzun süre bozuk yollar ve karavan
çekmek gibi) kullanılan arabalara önerilir.
|
-18 0C (0 0F)
|
5W-20, 5W-30, 10W-30, 10W-40
|
Yüksek
performanslı çok valflı motorlar ve turbo şarjlı motorlar da dahil tüm
arabalara önerilir; motor aşınmasını kontrol eder ve yağ oksitlenerek
parçalanmaz
|
< -18 0C (0 0F)
|
5W-20, 5W-30
|
Özellikle
yeni model arabalara önerilir. Eski model arabaların çoğunda fevkalade yakıt
ekonomisi ve düşük sıcaklık performansı gösterir.
|
> 40 0F
|
30
|
Önerildiğinde
arabalarda ve hafif araçlarda kullanılır, ancak motorun soğuk çalıştırılması
koşullarında uygun değildir.
|
> 60 0F
|
40
|
2. API Sınıflama Sistemi; API Derecesi
API (The American Petroleum Institute) çeşitli motorların
çalışma koşullarına uygun yağların performanslarını tanımlayan ve iki genel
seri içeren bir sistem geliştirmiştir; S (Servis)-serisi ve C
(Commercial)-serisi. S-serisi servis sınıflandırma sistemi benzin ve propan
yakıt kullanan motorlarda, C-serisi dizel motorlarında kullanılan yağların
özelliklerini standardize eder.
S-serisinde on bir sınıf yağ vardır; SA, SB, SC, SD, SE, SF,
SG, SH, SJ, SL ve SM. Yağın performans seviyesi SA’dan başlayarak alfabetik
sırayla yükselir; her sınıf, kendisinden öncekinden daha yüksek performanstadır
ve onun yerini alır.
BENZİN MOTORLARI
Sınıf
|
Geçerlilik
|
Servis
|
SM
|
Geçerli
|
30 kasım 2004’de kabul edildi. Halen kullanılmakta olan tüm otomotiv
motorlar için uygundur. Geliştirilmiş oksidasyona dayanıklılık, kalıntı
önleme, aşınma önleme, düşük-sıcaklık performansı
|
SL
|
Geçerli
|
2004 ve daha eski otomotiv motorlar için uygundur.
|
SJ
|
Geçerli
|
2001 ve daha eski otomotiv motorlar için uygundur.
|
SH
|
İptal
|
1996 ve daha eski otomotiv motorlar için uygundur.
|
SG
|
İptal
|
1993 ve daha eski otomotiv motorlar için uygundur.
|
SF
|
İptal
|
1988 ve daha eski otomotiv motorlar için uygundur.
|
SE
|
İptal
|
1979 ve daha eski otomotiv motorlar için uygundur.
|
SD
|
İptal
|
1971 ve daha eski otomotiv motorlar için uygundur.
|
SC
|
İptal
|
1967 ve daha eski otomotiv motorlar için uygundur.
|
SB
|
İptal
|
1963 ve daha eski otomotiv motorlar için uygundur.
|
SA
|
İptal
|
1930 ve daha eski otomotiv motorlar için uygundur.
|
DİZEL MOTORLARI (API)
Sınıf
|
Geçerlilik
|
Servis
|
CI-4
|
Geçerli
|
2002’de kabul
edildi; CD, CE, CF-4, CG-4 ve CH-4 yağlarının yerine kullanılabilir
|
CH-4
|
Geçerli
|
1998’de kabul
edildi; CD, CE, CF-4 ve CG-4 yağlarının yerine kullanılabilir
|
CG-4
|
Geçerli
|
1995’de kabul
edildi.; CD, CE ve CF-4 yağlarının yerine kullanılabilir
|
CF-4
|
Geçerli
|
1990’da kabul
edildi; CD ve CE-4 yağlarının yerine kullanılabilir
|
CF-2
|
Geçerli
|
1994’de kabul
edildi; CD-II yağlarının yerine kullanılabilir
|
CF
|
Geçerli
|
1994’de kabul
edildi; CD yağlarının yerine kullanılabilir
|
CE
|
İptal
|
1985’de kabul
edildi; CC ve CD yağlarının yerine kullanılabilir
|
CD-II
|
İptal
|
1985’de kabul
edildi; İki-zamanlı motorlar için
|
CD
|
İptal
|
1955’de kabul
edildi; Doğal havalandırmalı ve turboşarj motorlar için
|
CC
|
İptal
|
1960 ve daha
eski otomotiv motorlar için uygundur
|
CB
|
İptal
|
1961 ve daha
eski otomotiv motorlar için uygundur
|
CA
|
İptal
|
1959 ve daha
eski otomotiv motorlar için uygundur
|
GERİ (hampetrolden petrokimyasallara)
