Nanoteknoloji hayatımızı nasıl etkileyecek? Bu bölümde
nanoteknoloji, teknolojik yönden değil, mutlaka dikkate alınması gereken çok
önemli sağlık ve çevresel etkileri açısından ele alınmıştır. İnsanlar
nanoteknolojinin vizyonları konusunda çok heyecanlı ve hevesli; ancak
gelişmekte olan teknolojilerin yaratabileceği çevre sorunları hakkında da doğal
olarak endişe duyulmaktadır. Bu konya, sağlıklı bir gelişmeyi sağlamak için
giderek daha fazla odaklanılmaktadır.
Nanoteknolojinin çevresel etkileri gittikçe artan aktif bir
araştırma alanı haline gelmiştir. Diğer birçok teknolojilerde olduğu gibi,
araştırma laboratuarlarından nanoteknolojik ürünlerin kullanımına ve çözümlerin
üretimine kadar hala büyük bir boşluk bolunmaktadır. Ancak, buradaki odak
potansiyel sağlık ve çevresel etkilerde olacaktır.
Yakın zamana kadar, nanomalzemelerin insan sağlığı ve çevre
üzerindeki olası olumsuz etkileri oldukça spekülatiftir ve kanıtlanmamıştır.
Bununla birlikte, son birkaç yıl içinde konuyla ilgili bazı çalışmalar, bazı
spesifik nanomalzemelerin insanlarda ve hayvanlarda olumsuz etkilere yol
açabileceğini, bazı insanların geçmişte yaşadığı olumsuz deneyimlerde, küçük
partiküllerle özel ilişkiler olduğunu göstermiştir.
Bazı nanopartikül tiplerinin iyi huylu ve FDA onaylı olduğu,
boyalar ve güneş koruyucu losyon vb. Için kullanıldığı bilinmektedir. Ancak,
gıda zincirinde biriktiği bilinen ve uzun yıllardan beri bilinen tehlikeli
nanoboyutlu partiküller ve kimyasallar da vardır: asbest, dizel partikülat
maddeler, ultra ince partiküller, DDT ve kurşun gibi.
Nanoteknolojik çalışmalar ve uygulamalar, örneğini kanseri
tedavi etmeye nasıl yardımcı olur ve hangi koşullarda kansere neden olur? Nano
partiküllerin yaşam döngüsünün ekolojik ayak izlerini dikkate aldığımızda,
katalitik reaksiyonları artıran bir nanopartikülün görünen ekolojik faydası var
mıdır, yok mudur? Araştırmacıların cevap aramaya başladığı bu ve benzeri pek
çok soru vardır.
|
Tablo-1: Nanopartiküllerin Çevreye
Kaçabilme Yolları
|
||
|
Ürün
|
Örnekler
|
Potansiyel salınma
ve maruz kalma
|
|
Kozmetikler
|
güneş ışınlarında TiO2 ve ZnO2
absorblar
|
doğrudan cilde uygulanır ve geç yıkanır; kapların
atılması
|
|
Yakıt katkıları
|
seryum oksitli katkılar
|
eksoz emisyonu
|
|
Boyalar ve kaplamalar
|
antibakteriyel gümüş nanopartikül kaplamalar ve hidrofobik
nanokaplamalar
|
aşınma ve yıkama Ag+ gibi partikülleri veya
bileşenleri serbest bırakır
|
|
Giysiler
|
antibakteriyel gümüş nanopartikül kaplamalar ve hidrofobik
nanokaplamalar
|
cilt absorpsiyonu; aşınma ve yıkama Ag+ gibi
partikülleri veya bileşenleri serbest bırakır
|
|
Elektronikler
|
ticari elektroniklerde kullanılmak üzere karbon nanotüpleri
önerilmektedir
|
atılması emisyona neden olabilir
|
|
Oyuncak, çeşitli malzemeler ve mutfak gereçleri
|
golf sopaları gibi spor malzemeleri, örn. karbon nanotüplerden
yapılabilir
|
atılması emisyona neden olabilir
|
|
Yanma prosesleri
|
dizel yanma ve
birçok başka proses, büyük miktarlarda ultra ince partiküller ve nanometrik
partiküller oluşturabilir
|
eksozla emisyon
|
|
Toprak yenilenmesi (rejenerasyon)
|
toprak yenilemesi için nanopartiküller düşünülüyor
|
yüksek lokal emisyon ve kullanılan yerde maruz kalma
|
|
Nanopartikül üretimi
|
üretim genellikle kullanılmayan ürünlerle üretilir
(örneğin tüm nanotüpler tek duvarlı değildir)
|
atıksu ve egzoz gazlarında büyük miktarlarda nanopartikül
lokal olarak yayılabilir
|
Nanoteknolojinin, çevre üzerinde doğrudan veya dolaylı çok
çeşitli potansiyel olumlu etkileri olduğu ileri sürüldü. Çevresel öneme sahip
olan özel konular arasında, enerji üretiminin potansiyel olarak geliştirilmiş
verimliliği, ürünlerin enerji kullanımının azaltılması (örn. yüzeylerin
işlevsel hale getirilmesi), toprak kirliliğinin iyileştirilmesi, malzemelerin
işlevselliğinin daha iyi algılanması, çevrenin izlenmesi ve.geliştirlmesi gibi.
Bunlara ilaveten, yeşil mühendislik ve kimya ilkeleri nanomalzemelerin
gelişimine entegre olmaya başlamıştır; bu da nanoteknolojinin daha çevre dostu
üretim yöntemlerine yol açabileceği anlamına geliyor.
İnsanlar ve çevrenin nanopartiküllere maruz kalmalarına neden
olan bazı durumlar tabloda gösterilmiştir. Asıl sorun, nano-partiküller ve bulk
(kütle) malzemelerle elde edilen deneyimlerin kıyaslanabilir olamamasıdır;
bunların kimyasal özellikleri oldukça farklı olabilir. Örneğin, anti-bakteriyel
gümüş nanopartiküller asitlerde çözünürken (bu yüksek reaktivite özelliği
kazandırır), bulk gümüş çözünmez.
