Nanopartikül formdaki kimyasallar, daha büyük fiziksel formlarından
çok farklı özelliklere sahiptir. Bu nedenle biyolojik sistemlerde farklı
şekilde dağıtabilir ve etkileşimde bulunabilirler. Sonuç olarak,
nanopartikülü oluşturan kimyasalların zararlı etkileri iyi bilinse bile,
insanlarla, diğer türlerle ya da çevreyle temas edebilecek nanopartiküllerden
kaynaklanan riskleri değerlendirmek gerekir.
|
Nanopartiküllerden insana ya da çevreye olan riskleri
değerlendirmek için gerekli metodolojinin tartışıldığı ilk konu,
nanopartiküllerin boyut aralığı, şekli ve kompozisyonudur.
Bu tartışmanın
amaçları doğrultusunda, bir nanopartikülün, insan veya çevrenin doğrudan veya
dolaylı olarak eklendiği 100 nm veya daha az (ya katı ya da sıvı bir formda)
bir parçacık olduğu düşünülmektedir. Prensip olarak, nanopartiküller hemen
hemen her kimyasaldan üretilebilir. Bununla birlikte, biyolojik sistemlerdeki
davranışlar hakkındaki mevcut sınırlı kanıtların çoğunluğu, esas olarak geçiş metalleri,
silikon, karbon (nanotüpler, fullerenler) metal oksitler ve farmasötik ajanlar
için potansiyel dağıtım sistemleri olarak seçilmiş birkaç ajan ile sınırlıdır.
İnsanlara ve çevreye nano partiküllerden gelebilecek riskleri
ele almadan önce, biyolojik özelliklerinin kimyasal ve biyolojik maddelerin
diğer fiziksel formlardaki nitelik ve niceliksel olarak nasıl farklı
olabileceğini özetlemek gerekir. Üç durum ayırt edilebilir. Tehlikenin sebebi:
a) sadece nanoparçacık formda
olan maddeye,
b) temel olarak parçacığın
kimyasal bileşimine,
c) (a) 'nın ve (b)’nin kombinasyonuna
bağlıdır.
Biyolojik olan nanoparçacık tiplerinin kısıtlı menzilinden
dolayı dikkat edilmelidir. özellikleri bugüne kadar incelenmiştir, bulguların
genel olarak nanopartiküllerin temsili olup olmadığı belirsizdir. Bir kez
nanoparçacık kaderinin kaderdeki olası aşamaları Şekil-5’de ortaya konmuştur.
Şekil-5: Çevrede nanopartiküllerin kaderi
Nanopartikül
Risk Değerlendirmesinin Kapsamı
İnsanların, diğer türlerin veya çevrenin, bir üründen (veya
prosesten, atıklardan) serbest kalan nanopartiüllere maruz kalma potansiyeli
olduğunda, bir çeşit risk değerlendirmesi gerekir. Bu, nanopartikülü içeren
kimyasal(lar)ın toksikolojisinin iyi belirlenmiş olup olmadığına bakılmaksızın
yapılmalıdır. Bir ürün veya prosesle ilişkili yeni bir nanopartikül formunun
risk değerlendirmesinde dikkate alınması gereken faktörler Şekil-6'da
özetlenmiştir.
Şekil-6. Nanopartiküllerin
toksikokinetiği
Üretim, formülasyon, kullanım ve atık koşullarına bağlı
olarak, nanopartiküllerin risk değerlendirmesinde dikkate alınması gereken
hususlar:
- Nanopartiküllerin
üretiminde çalışan işçilerin güvenliği. Genel topluma kıyasla, üretimde
çalışanlar daha yüksek kimyasal seviyelere daha uzun süreli maruz
kalırlar.
- Nanopartiküller
içeren ürünleri kullanan tüketicilerin güvenliği.
- Nanopariküllerin
üretim ve / veya işleme tesislerinden kaynaklanan kronik veya akut
salınımı nedeniyle genel insan toplumunun güvenliği.
- Çevre
üzerindeki etki, üretimden, formülasyondan ve kullanımdan ve çevre boyunca
insanın yeniden maruz kalma potansiyelinden kaynaklanır.
- Nanopartikül
bazlı ürünlerin atılması veya geri dönüşümünde yer alan çevresel ve insan
sağlığı riskleri.
Geleneksel risk değerlendirme metodolojisi maruz kalma
değerlendirmesi, tehlike tanımlama ve tehlike karakterizasyonu, risk
karakterizasyonu aşamalarını içerir.
