Aşınma atlası, aşınan partiküllerln spesifik bir
görüntüsüdür; bu partiküllerin karakteristik özelliği, sürtünen parçaların
aşınma tipini belirlemesidir. Aşınma atlası, tribodiagnostik yöntemlerle
(tribolojik teşhis) malzemelerin aşınma tiplerini belirlemede gereklidir.
Motor yağının spektral analiziyle, motor kontrolünün önemli
bir parçası olan aşınma atlasını çizilebilir. Yağ motorda, en önemli parçaları
ve birimlerini dolaşır. Yağ sistemindeki tipik aşınma partikülleri, sürtünen
çiftlerinin bozulma sürecinin başlangıcını saptar ve başarısız olabileceği
seviyeye geldiğini işaret eder.
Yağdaki metallerin varlığını tayin etmek için, yağ
numunelerinin spektral analizinde, genellikle, röntgen ve optik emisyon analiz
cihazları kullanır. Normal aşınma partikülleri, çapı birkaç mikrometreye kadar, kalınlığı ise bir
mikrondan daha az olan flaklara (ince parçacık, pul) benzer. Bunlar, çöğunlukla,
emisyon spektrometrede tamamen yanarlar ve X-ışınlarıyla girişim yapmazlar.
Yağdaki diğer sınıf partiküllerin saptanması daha önemlidir;
bunlar anormal (olağandışı) aşınma ve
tahribat işaretleri verir; örneğin, yorgunluk ufalanması (çökmesi),
sürüyerek aşındırma, ve mikrokesme patikülleri bu tip anormal aşınma
partikülleridir. Bu parçacıkların farklı fiziksel nitelikleri vardır ve farklı
tehlikeli prosesleri gösterirler, ancak kontrol açısından bir önemli ortak bir
özelliğe sahiptirler; oldukça
büyüktürler, boyutları normal aşınma partiküllerinin boyutunun bir kat
üstündedir.
Büyük tahribat partiküllerini izlemek için en etkili metotlardan
biri, lazer partikül sayacı LNF-C gibi optik partikül sayaçlarının
kullanılmasıdır. Peristaltik pompa olarak çalışan bir örnek besleyici, kontrol
bölgesine test yağını verir. Yağ, periyodik olarak, ortalama kirlilik boyutunun
kayıt edilmesini sağlayan bir darbe lazeri ile taranan şeffaf bir hücreden
geçer. Bir numuneyi geçen koherent radyasyon tarafından oluşturulan genel
görüntü bir CCD kamerayla yakalanır. Analizör, 4 mikrondan büyük tüm
parçacıkları kaydeder ve sayar. Parçacık boyutu 20 mikronu aşarsa, otomatik
olarak aşağıdaki kategorilere ayrılır:
·
Mikrokesme
·
Sürüyerek aşındırma
·
Yorularak dağılma
·
Metalik olmayan fiberler
Şekil: Bir
aşınma atlas parçası
