p- Verici
Monomerler
İzobüten, endüstride çok aktif ve ucuz olan Acl3
ve BF3 katalizörlerle polimerleştirilir; sıcaklık, monomer
konsantrasyonunu ve transferci maddeler kontrol edilerek polimerizasyon
dereceleri değişik ürünler elde edilir. 0 ve -40 0C arasında
üretilen düşük molekül ağırlıklı poliizobütenler (PIB, Mn
< 5x104) viskoz veya yapışkan maddelerdir; DP'lerine göre,
yapıştırıcılar ve motor yağı katkı maddeleri olarak kullanılırlar. Yüksek
molekül ağırlıklı PIB'ler (Mn > 5x10<M4-106)
elostomerik ürünlerdir ve kaplama maddelerinde ve mumlarda katkı maddesi olarak
veya çatı kaplamada uygundur. Polibüten (Amoco Chemical Corp.), Oppanol B
(BASF) ve Vistanex (Exxon Chemical Co.) poliizobütenin bilinen bazı ticari
adlarıdır.
İzobütenin izopren ile rastgele kopolimerleri de, bütil
kaucuğu olarak tanınan ve katyonik polimerizasyonla üretilen önemli endüstriyel
ürünlerdir. DPw'leri 5x4-105,
doymamışlıkları (izopren birimleri) %0.5-2.2 mol arasında değişen çeşitli
türleri vardır. Bunlar kablo izolasyonu, kaplama, otomotif parçaları ve hortum
yapımında kullanılır (klasik elostomerler).
Tipik endüstriyel üretim, AlCl3 katalizörü, metil
klorür çözücüsü ile –100 0C dolayında yapılır. Bu kopolimerler klor
veya brom ile halojenlendirilerek, doğal kauçuk ve SBR ile uyuumlu hale
getirilir; böylece elde edilen karışımlardan lastik üretiminde yararlanılır.
Bütil ve halojenlendirilmiş bütil kauçukları üreten
şirketlerden Exxon Chemical Co. (Avrupa ve Japonyadaki iştirakcileri) Kanada ve
Belçikadaki Polysar Ltd. örnek gösterilebilir. Hercules Powder Co. Piccolyte
Alpha adı ile a- ve b-pienin homove kopolimerini üretmektedir.
Bunlar basınca hassas yapıştırıcılar ve lastik kompoundlarında yapışkanlık
reçineleri olarak kullanılırlar. Ayni şirket kumaron gibi komonomerlerle indeni
kopolimerleştirerek, lastik ve kaplamalara yapıştırıcı özellik veren katkı
maddesi üretmektedir.
n,p-Verici
Monomerler
BASF, alkil vinil eterlerin, özellikle metil, etil, izobütl
ve uzun-zincirli türevlerinin polimerlerini ve kopolimerlerini üretmektedir;
bunların çok geniş kullanım alanları bulunur. Yapıştırıcı, tıbbi malzeme,
plastikleştirici (düşük DP'ler) ve kaplama malzemesi katkı maddeleri gibi.
Üretimlerinde, istenilen molekül ağırlığına bağlı olarak BF3,
borontrifluoroeterat ve diğer katalizörler kullanılır. Bu polimerlerin sadece
amorf olanların uygulama alanları vardır.
n-Verici Monomerler
Celenase Corp. ve Hoechst AG'nin ürettiği bir ürün,
halka-açılması işlemleriyle elde edilen ticari polimerlerden biridir; bu madde,
az miktarda etilen oksit veya 1,3- dioksolan ile 1,3,5-trioksandan üretilen bir
polimerdir. Bu yüksek DP'li kristalin
asetal kopolimeri yataklar, dişliler, v.s., gibi alanlarda metal yerine
kullanılmaktadır; özellikleri, Du Pont'un formaldehitin anyonik polimerizasyonu
ile üretiği Delrin ürününe benzer.
Politetrahidrofuranın trioksanla kopolimerleri (Du Pont)
veya OH- uç gruplu oligomerleri (Quaker Oats Co.) üretilmektedir.
Bunlar, poliüretanlar ve elostoplastik poliester-polieterlerin hazırlanmasında
öncü olarak kullanılırlar, çünkü polimere yumuşak-blok özellikler
kazandırırlar.
3,3-Bis(klorometil)oksetan Rusya'da üretilmiştir ve yüksek
sıcaklık ve korozyona dayanıklı kristalin termoplastik bir maddedir. Boru
hatları, tanklar, valfler, sayaç kısımları ve pompa dişlileri yapımında
kullanılır.
Geliştirme Çalışmaları
Yapıştırıcılar ve kaplama malzemeleri üzerinde yapılan
araştırma ve geliştirme çalışmalarının çoğu, katyonik olarak kürlenebilen
epoksi reçinelerini kapsamaktadır. Epoksidlere alternatif çalışmalar, bihalkalı
eterler ve asetaller veya dihidropropan türevlerinin katyonik polimerizasyonu
ile sürdürülmektedir. Bazı tuzlar, elektronik endüstrisi için fotokatyonik
sistemler şeklinde pazarlanmaktadır. Son yıllarda bir-pot nem veya
sıcaklıkla-aktiflendirilmiş katyonik işlemler gibi, yeni bazı gizli-kürleme
sistemleri üzerinde çalışılmaktadır.
GERİ (poimer kimyası)
