1. Dünya Petrol Rezervleri
İspatlanmış (proven) rezervler gelecekteki üretimleri garanti etmez. Değerlendirmenin üretilebilir rezervlerin miktarlarına göre yapılması daha gerçekçi bir yaklaşım olur. British Petroleum ve DOE’nin ispatlanmış petrol rezervleri bazındaki çalışmalarına göre Ortadoğu, Dünyadaki petrolün üçte ikisine sahiptir; bu değer US Geological Surveyin yapmış olduğu ‘üretilebilir (recoverable)’ petrol yataklarını esas alan çalışmaya göre üçte yarımla bir arasında değişir. Tablo-1‘de DOE (1 ve 2) ve USGS (3 ve 4) kuruluşlarının 2002 yılı sonu itibariyle vermiş oldukları Dünya petrol rezervleri tahminleri görülmektedir.
Tablo-1: Dünya Petrol Rezervleri Tahminleri
DOE/OGJ
(1) |
DOE/GULF
(2) |
USGS
(3) |
USGS
(4) | |
İspatlanmış
|
İspatlanmış
|
Top. Üretim
|
Üretilebilir
| |
İran, milyar varil
|
89,7
|
93,1
|
69,2
|
128,9
|
İran, Dünya %’si
|
8,8
|
9,5
|
6,3
|
5,7
|
Irak, milyar varil
|
112,5
|
100
|
90,8
|
147,8
|
Irak, Dünya %’si
|
11,1
|
10,2
|
8,2
|
6,5
|
Kuveyt, milyar varil
|
96,5
|
94,7
|
85,7
|
112,3
|
Kuveyt, milyar varil
|
NA
|
NA
|
13,7
|
20,6
|
Kuveyt, toplam, Dünya %’si
|
9,50%
|
9,65%
|
9,01
|
5,84
|
Umman, milyar varil
|
5,3
|
5,7
|
7,5
|
12,3
|
Katar, milyar varil
|
3,7
|
5,4
|
3,9
|
8,7
|
Suudi Arabistan, milyar varil
|
263,5
|
261,4
|
258,6
|
374,2
|
Suudi Arabistan, Dünya %’si
|
25,9
|
26,6
|
23,4
|
16,5
|
Suriye, milyar varil
|
2,5
|
2,3
|
3,9
|
5,7
|
B. Arap Emirlikleri, milyar varil
|
97,8
|
63,8
|
61,1
|
79,7
|
Yemen, milyar varil
|
4
|
2,1
| ||
Diğerler, milyar varil
|
0
|
0,5
|
2,7
|
3,7
|
Toplam Ortadoğu, milyar varil
|
675,6
|
629,2
|
597,2
|
899,2
|
Toplam Ortadoğu, Dünya %’si
|
66,4
|
64,1
|
54,1
|
39,6
|
Kuzey Amerika, milyar varil
|
55,1
|
55,6
|
112,1
|
397,9
|
Güney Amerika, milyar varil
|
89,5
|
69,2
|
77,6
|
185,5
|
Avrupa ve USSR, milyar varil
|
77,6
|
82,3
|
166,2
|
423,8
|
Avrupa ve USSR, Dünya %’si
|
7,6
|
8,3
|
15
|
18,6
|
Afrika, milyar varil
|
74,9
|
86,5
|
76,5
|
170,7
|
Asya, milyar varil
|
44
|
58,7
|
71,2
|
170,6
|
Dünya toplam, milyar varil
|
1016,8
|
981,4
|
1103,2
|
2272,5
|
(1 varil = 42 galon)
2. Dünyada Doğal Gaz
Keşfedilmiş toplam doğal gaz rezervleri 140 trilyon m3 (2000 yılı verileri) dolayındadır; bu miktar, bugünkü tüketim hızına göre 61 yıllık rezerv anlamındadır. Ayrıca 65 yıl daha yetebilecek seviyelerde ilave kaynaklar olduğu tahmin edilmektedir. (Petrol kaynakları 41 yıl, kömür yatakları ise 230 yıl yeterli olabilecektir) Şekil-2.4.6’daki grafikten de görüldüğü doğal gaz rezervlerinin büyük kısmı Orta Doğu (%34) ile Avrupa ve Eski USSR’de (%42) bulunmaktadır.
Dünyada doğal gaz talebi Ortadoğu ve Afrika dışında hızla artma eğilimindedir. Asya’daki gelişmekte olan ülkeler ile Güney ve Orta Amerika’da yüksek oranlı doğal gaz talep artışı beklenmektedir. Ayrıca, önümüzdeki dönemde gelişmekte olan ülkelerde de hızlı bir talep artışı öngörülmektedir.
Doğal gaz elektrik üretiminde giderek artan oranda kullanılmaktadır. 2020 yılına kadar, elektrik enerjisi üretimi için kullanılan doğal gaz miktarının toplam doğal gaz tüketiminin %33’üne ulaşması beklenilmektedir. Doğal gaz, santrallerde ekonomik olarak türbinlerin etkinliğini sağlamasının yanısıra çevre etkileri nedeniyle de tercih edilmektedir. Doğal gaz yakıldığında, kömür ve petrole göre daha az sülfür dioksit, karbon dioksit ve atık açığa çıkmaktadır.
Gelişmiş ülkelerde doğal gaz yıllık tüketim artışının diğer yakıtlara göre yüksek olduğu görülmektedir. 2020 yılına kadar yıllık artışın %2,1 oranında olması beklenmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde de benzeri gelişim izlenmektedir. 1997 yılı itibarıyla gelişmekte olan ülkelerde doğal gaz tüketiminin toplam enerji kullanımındaki payı dünya ortalaması olan %22 oranının altında %14 oranında bulunmaktadır. Ancak önümüzdeki dönemde bu ülkelerdeki yıllık gaz tüketiminin %5,6 oranında artacağı tahmin edilmektedir. Bu ülkelerde doğal gaz enerji üretiminin yanısıra ısıtma ve endüstri yakıtı olarak kullanılmaktadır.
Dünyadaki doğal gaz tüketiminin önümüzdeki yirmi yılda 1990’lı yılların ikinci yarısındaki seviyenin iki katına çıkacağı tahmin edilmekte, tüketim artışının özellikle gelişmekte olan ülkelerde belirgin olacağı, doğal gazın elektrik santrallerinde kullanımının artacağı ve ülkelerin ithal kaynaklarını çeşitlendirme yönündeki çalışmalarının yoğunluk kazanacağı anlaşılmaktadır.
Türkiye’de doğal gaz 14 doğal gaz havzasından sağlanmakta olup yıllık üretim 566 milyon m3 tür. Bu miktar toplam doğal gaz ihtiyacının %5’ini karşılar. Doğal gaz tüketimi 10,5 milyar m3 tür. Önümüzdeki dönemde, doğal gaz talebinin hızla artacağı ve 2010 yılında 55 milyar m3 olacağı tahmin edilmektedir. Doğal gazın kullanımının özellikle enerji santrallerinde ve endüstride artması beklenmektedir. Doğal gaz tüketiminin sektörel dağılımına bakıldığında elektrik sektörü % 59.9, sanayi %21, konut ve hizmetler ise %18.9 oranında pay almaktadır. 2005 yılı itibarıyla dağılımın sırasıyla %50.4, %29.5 ve %19.9 olması beklenmektedir.
