1. Hampetrol Pazarı
Tablo-1: İspatlanmış hampetrol rezervleri
Milyar ton, 2002
|
Pay, %
| |
Kuzey Amerika, toplam
|
6.4
|
4.8%
|
Güney ve Merkez Amerika, toplam
|
14.1
|
9.4%
|
Avrupa ve Avrasya, toplam
|
13.3
|
9.3%
|
Ortadoğu, toplam
|
93.4
|
65.4%
|
Afrika, toplam
|
10.3
|
7.4%
|
Asya-Pasifik, toplam
|
5.2
|
3.7%
|
DÜNYA, toplam
|
142.7
|
100.0%
|
Şekil-1: İspatlanmış hampetrol rezervlerinin dağılımı, 2002
Hampetrol Talebi
Global enerji talebinin, 2000-2030 yılları arasında ekonomik büyümeyle paralel olarak %1.7/yıl artışla 75 mv/günden 120 mv/güne yükseleceği tahmin edilmektedir. Gelişmekte olan ülkeler ve geçiş ekonomilerindeki talep artışı OECD(*) ülkelerinden daha fazla olacaktır; Asya devletleri, özellikle de Çin ve Hindistan’ın enerji tüketimlerindeki artışın fazla olacağı düşünülmektedir (Tablo-2).
OECD Ülkeleri
(*) OECD (Organization for Economic Co-operation and Development): Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Organizasyonu:
OECD, serbest ekonomi ve demokrasi ilkelerini benimsemiş olan gelişmiş ülkelerin kurduğu uluslar arası bir organizasyondur; kökeni, II. Dünya Savaşından sonra Avrupa’nın yeniden yapılandırılması için uygulanan Marshall Planına destek amacıyla oluşturulan Avrupa Ekonomi İşbirliği Organizasyonudur (Organization for European Economy Co-operation, OEEC). Üye ülkeler:
ABD, Almanya, Avustralya, Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İngiltere, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Japonya, Kanada, Kore, Lüksembourg, Macaristan, Meksika, Norveç,Polonya, Portekiz, Slovak Cumhuriyeti, Türkiye, Yeni Zelanda, Yunanistan.
Tablo-2: Dünya hampetrol talebi, (milyon varil/gün)
2000
|
2010
|
2020
|
2030
|
Ort. yıllık artış (2000-2030), %
| |
OECD Kuzey Amerika
|
22.2
|
24.8
|
27.7
|
30.8
|
1.1
|
Meksika
|
1.9
|
2.3
|
2.9
|
3.5
|
2.0
|
OECD Avrupa
|
14.1
|
15.3
|
16.0
|
16.4
|
0.5
|
OECD Pasifik
|
8.5
|
9.5
|
10.3
|
10.5
|
0.7
|
Avrupa
|
12.3
|
13.2
|
13.7
|
13.9
|
0.4
|
Diğer OECD Avrupa
|
1.9
|
2.1
|
2.4
|
2.5
|
1.0
|
Japonya, Avustralya, Y.Zelanda
|
6.4
|
6.9
|
7.2
|
7.0
|
0.3
|
Kore
|
2.1
|
2.6
|
3.1
|
3.4
|
1.6
|
OECD Toplam
|
44.8
|
49.6
|
54.0
|
57.6
|
0.8
|
Geçiş Ekonomileri
|
4.6
|
5.4
|
6.3
|
7.1
|
1.5
|
Rusya
|
2.7
|
3.1
|
3.7
|
4.4
|
1.7
|
Diğerleri
|
1.9
|
2.3
|
2.5
|
2.7
|
1.1
|
Çin
|
4.9
|
7.0
|
9.4
|
12.0
|
3.0
|
Endonezya
|
1.1
|
1.5
|
2.0
|
2.4
|
2.7
|
Diğer Doğu Asya
|
3.2
|
4.4
|
5.7
|
7.0
|
2.7
|
Hindistan
|
2.1
|
3.0
|
4.2
|
5.6
|
3.3
|
Diğer Güney Asya
|
0.5
|
0.8
|
1.2
|
1.8
|
4.0
|
Brezilya
|
1.8
|
2.4
|
3.1
|
3.8
|
2.5
|
Diğer Latin Amerika
|
2.7
|
3.4
|
4.3
|
5.5
|
2.4
|
Afrika
|
2.0
|
2.9
|
3.9
|
5.4
|
3.3
|
Orta Doğu
|
4.1
|
5.2
|
6.3
|
7.7
|
2.2
|
OECD Olmayanlar
|
27.1
|
35.9
|
46.4
|
58.3
|
2.6
|
Bunkerler/Stok Değişimleri
|
3.1
|
3.3
|
3.6
|
4.1
|
1.0
|
Toplam Talep
|
75.0
|
88.8
|
104.0
|
120.0
|
1.6
|
Hampetrol Üretimi
Konvensiyonal Hampetrol(*)
Konvensiyonal (geleneksel) hampetrol üretimi, bazı küçük üreticilerin de gelişim göstermesine rağmen az sayıdaki üreticinin tekelinde kalmaya devam edecektir. OPEC üyeleri, özellikle de Orta Doğu Pazar payını artıracaktır (Tablo-3). OPEC(**) üyesi olamayan ülkelerin üretimleri 2010 yıllarında 48 mv/günle en üst seviyeye ulaşacak, sonra yavaş yavaş azalmaya başlayacaktır. Orta Doğu halen dünyadaki ispatlanmış hamperol rezervlerin yarıdan fazlasına, keşfedilmemiş kaynakların da yaklaşık olarak %40’ına sahiptir.
2030 Yılına kadar yapılan tahminlere göre fosil yakıtları talebin yaklaşık olarak %90’ını oluşturmaktadır (Şekil-2); toplam talepteki pay 2000’deki %87 değerinden 2030’da %89’a yükselmektedir. Petrol, %38 olan payının %37’ye düşmesine karşın en önemli birinci enerji kaynağı olma özelliğini sürdürecektir; 2000 yılında günde 75 milyon varil olan talebin, 2010’da 89, 2030’da 120 milyon varile çıkacağı öngörülmektedir. Talepteki artışın büyük bir kısmı taşımacılık sektöründen gelecektir.
Petrol kara, deniz ve hava taşımacılığında tercih edilen yakıt olmayı sürdürecektir; 2030 yılında taşımacılık sektörü tüm hampetrolün %55’ini tüketeceği varsayılmaktadır (bugün için %47). Güç üretiminde hampetrol kaynaklı yakıtların kullanımı aynı ağırlıkta devam edecektir.
(*)Konvensiyonal Hampetrol: Yeraltı rezervuarlardan geleneksel kuyular vasıtasıyla çıkarılan petrol ve doğal gaz sıvıları olarak tanımlanır; doğal bitümlerin bulunduğu derin su-kum yataklarından yapılan üretimler de bu gruptadır.
(**) OPEC (The Organization of the Petroleum Exporting Countries) Petrol İhraç Eden Ülkeler Organizasyonu
OPEC üye devletler arasında ekonomik ve düzenli üretim ve ihracat, kararlı fiyat uygulaması ve ülkelerine gerekli kazancı sağlayacak petrol politikalarını saptamak amacıyla 1960 yılında İran, Irak, Kuveyt, S. Arabistan ve Venezüella’nın katılımıyla kuruldu, 1962’ye kadar altı ülkenin (Katar, Endonezya, Libya, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Nijerya) katılımıyla üye sayısı on bire yükseldi. Kuruluşundan itibaren ilk beş yıl Cenova’da olan merkez 1965’de Viyana’ya nakledildi.
Kuruluşundan sonraki yirmi yıl içinde iki petrol krizi yaşandı; 1973’deki Arap petrol ambargosu ve 1979’daki İran Devrimi. Yükselen petrol fiyatları 1980’li yılların başında düşüşe geçti. Ancak Ortadoğu’daki karışıklıklar 1986’da üçüncü, 1990 başında dördüncü petrol krizini yarattı. Petrol fiyatlarında yaşanan krizler OECD üyesi olmayan ülkelerin üretimlerinin artırmasıyla 1998’e kadar kararlı bir fiyat politikası yaşandı.
Şekil-2: Dünya birincil enerji talebi
OPEC Ülkeleri
Tablo-3: Dünya hampetrol arzı, mv/gün, (milyon varil/gün)
2000
|
2010
|
2020
|
2030
|
Ort. yıllık artış (2000-2030), %
| |
Non-OPEC
|
43.4
|
47.8
|
45.7
|
42.1
|
-0.1
|
OECD toplam
|
21.2
|
19.8
|
16.3
|
12.8
|
-1.7
|
OECD Kuzey Amerika
|
13.6
|
14.0
|
12.3
|
9.9
|
-1.1
|
US ve Kanada
|
10.1
|
9.9
|
8.3
|
7.1
|
-1.2
|
Meksika
|
3.5
|
4.1
|
4.0
|
2.7
|
-0.8
|
OECD Avrupa
|
6.7
|
5.2
|
3.5
|
2.5
|
-3.3
|
EU
|
3.3
|
2.3
|
1.6
|
1.1
|
-3.5
|
Diğer OECD Avrupa
|
3.4
|
3.0
|
1.9
|
1.4
|
-3.0
|
OECD Pasifik
|
0.9
|
0.5
|
0.5
|
0.5
|
-1.8
|
Non-OECD
|
22.2
|
28.0
|
29.4
|
29.3
|
0.9
|
Rusya
|
6.5
|
8.6
|
9.0
|
9.5
|
1.3
|
Diğer Geçiş Ekonomileri
|
1.6
|
4.1
|
4.9
|
5.4
|
4.1
|
Çin
|
3.2
|
2.8
|
2.5
|
2.1
|
-1.4
|
Hindistan
|
0.7
|
0.5
|
0.4
|
0.3
|
-2.5
|
Diğer Asya
|
1.6
|
1.4
|
1.1
|
0.7
|
-2.8
|
Brezilya
|
1.3
|
2.3
|
3.2
|
3.9
|
3.7
|
Diğer Latin Amerika
|
2.3
|
2.0
|
2.0
|
1.9
|
-0.5
|
Afrika
|
2.8
|
4.5
|
4.9
|
4.4
|
1.5
|
Orta Doğu
|
2.1
|
1.8
|
1.5
|
0.9
|
-2.7
|
OPEC
|
28.7
|
35.9
|
50.2
|
64.9
|
2.8
|
OPEC Orta Doğu
|
21.0
|
26.5
|
37.8
|
51.4
|
3.0
|
Endonezya
|
1.4
|
1.5
|
1.7
|
1.7
|
0.6
|
Diğer OPEC
|
6.3
|
7.9
|
10.7
|
11.8
|
1.9
|
Non-konvensiyonal petrol
|
1.1
|
3.0
|
5.6
|
9.9
|
7.7
|
Gaz-sıvı prosesleri
|
0.0
|
0.3
|
1.1
|
2.3
|
14.2
|
Proses kazançları
|
1.7
|
2.2
|
2.6
|
3.1
|
1.9
|
OPEC, %
|
38.4
|
40.4
|
48.3
|
54.1
|
1.2
|
OPEC Orta Doğu, %
|
28.1
|
29.8
|
36.4
|
42.9
|
1.4
|
Toplam Arz
|
75.0
|
88.8
|
104.0
|
120.0
|
1.6
|
Non-Konvensiyonal Hampetrol (*)
2030 Yılına kadar olan dünya hampetrol arzının %8 kadarının non-konvensiyonal petrol yataklarından sağlanabileceği düşünülmektedir; 2000’de 1.1 mv/g olan arzın, 2030’da 9.9 mv/g seviyesine çıkacaktır. Bu artış non-konvensiyonal yataklardan ekonomik üretimlerin yapılabilmesini sağlayacak yeni teknolojilerin geliştirilmesiyle mümkün olabilecektir. Gaz-sıvı (GTL) fabrikaları bu tür yataklardan hampetrol üretimine önemli derecede katkı sağlayacak, 2000 yılı itibariyle 43 kv/gün olan üretimleri 2010’da 300 kv/güne, 2030’da 2.3 mv/güne yükselecektir.
Non-konvensiyonal hampetrol yataklarından en önemlileri Kanada’daki yağ kumları ve Venezüella’daki çok ağır bitümlü yataklardır. Bu iki bölgenin 580 milyar varil üretilebilir (recoverable) rezervleri olduğu tahmin edilmektedir; bu miktar Orta Doğudaki tüm konvensiyonal rezervlerden daha fazladır.
(*)Non-Konvensiyonal Hampetrol: Petrol-shale’leri, petrol-kumlarından çıkarılan ürünler, kömürden elde edilen (Coal To Liquid; GTL) sentetik petrol ürünleri ve sıvı ürünlerle, doğal gazdan ve biyokütleden elde edilen ürünleri (Gas to Liquid; GTL)) kapsar.
2. Doğal Gaz Pazarı
Tablo-4: İspatlanmış doğal gaz rezervleri
Trilyon m3, 2002
|
Pay, %
| |
Kuzey Amerika, toplam
|
7.15
|
4.6%
|
Güney ve Merkez Amerika, toplam
|
7.08
|
4.5%
|
Avrupa ve Avrasya, toplam
|
61.04
|
39.2%
|
Ortadoğu, toplam
|
56.06
|
36.0%
|
Afrika, toplam
|
11.84
|
7.6%
|
Asya-Pasifik, toplam
|
12.61
|
8.1%
|
DÜNYA, toplam
|
155.78
|
100.0%
|
Dünya doğal gaz rezervleri son yirmi yılda %100 oranında artış göstermiştir. 2002 yılı itibarıyla dünya doğal gaz rezervlerinin 155.7 trilyon m3 olduğu tahmin edilmektedir. Son yirmi yılda rezerv artışları Eski Sovyet Cumhuriyetlerinde, Ortadoğu, Güney ve Orta Amerika ile Asya Pasifik bölgelerindeki ülkelerde görülmüştür. En önemli artışlar Afrika kıtasında Cezayir ve Mısır’da ve Asya Pasifik bölgesinde görülmüştür.
Doğal Gaz Talebi
Doğal gaz talebinin, yenilenir enerji kaynakları (hidro enerji dışındaki) hariç diğer tüm yakıtlardan daha fazla olacağı, 2030 yılana kadar yıllık %2.4 artışla kömürden sonra ikinci en büyük enerji kaynağı haline geleceği, 2000-2030 yılları arasında tüketimin iki katına çıkarak dünya enerji talebi içindeki yerinin %24’den 28’ e yükseleceği tahmin edilmektedir; tüketimin büyük bir kısmı yüksek verimli gaz türbinli güç jeneratörlerine olan talepten (~%60) kaynaklanacaktır.
Kömür Talebi
4. Güç Üretimi
Şekil-3: İspatlanmış doğal gaz rezervlerinin dağılımı, 2002
Doğal gazın karbon içeriği diğer yakıtlara göre daha düşük olduğundan çevre kirliliği yönünden tercih edilen bir yakıttır ve bu özelliği nedeniyle gelecek yıllarda da öncelikli yakıt olacaktır. Gelişmekte olan Asya Devletlerinde, özellikle de Çin ve Latin Amerika’da talep artışı yüksek olacaktır (Tablo-5). Az da olsa, diğer doğal gaz talep artışı nedenleri, sentetik yakıt üreten gaz-sıvı fabrikaları ve yakıt pilleri için gerekli hidrojen üretimi olacaktır.
Tablo-5: Dünya doğal gaz talebi, (milyar m3)
2000
|
2010
|
2020
|
2030
|
Ort. yıllık artış (2000-2030), %
| |
OECD Kuzey Amerika
|
788
|
992
|
1161
|
1,305
|
1.7
|
OECD Avrupa
|
482
|
640
|
799
|
901
|
2.1
|
OECD Pasifik
|
122
|
168
|
201
|
243
|
2.3
|
Geçiş Ekonomileri
|
609
|
748
|
876
|
945
|
1.5
|
Çin
|
32
|
61
|
109
|
162
|
5.5
|
Doğu Asya
|
83
|
139
|
200
|
248
|
3.7
|
Güney Asya
|
51
|
96
|
153
|
205
|
4.7
|
Latin Amerika
|
105
|
167
|
251
|
373
|
4.3
|
Orta Doğu
|
201
|
272
|
349
|
427
|
2.5
|
Afrika
|
53
|
95
|
155
|
239
|
5.2
|
Dünya
|
2,527
|
3,377
|
4,254
|
5,047
|
2.4
|
Doğal Gaz Arzı
Gaz kaynakları, talep artış projeksiyonunda saptanan miktarlardan daha fazladır. İspatlanmış rezervler 2001 yılı başında 165 tm3tür (trilyon metre küp). Global rezervlerin yarısı Rusya ve İran’dadır; 1970 yılında önemli derecede gaz rezervi olan ülkeler 50 kadarken yeni çalışmalar ve keşiflerle bugün 90 dolayına kadar artmıştır. İspatlanmış rezervler de dahil kalan rezervler USGS’ye (US Geological Survey) 386 tm3tür; uluslar arası gaz enformasyon merkezi (Cedigaz) nihai gaz rezervlerini 450-530 tm3 arasına vermektedir. Yapılan son çalışmalar mevcut üretim hızının korunması durumunda dünya gaz rezervlerinin 170-200 yıl yeteceği doğrultusundadır. Son 20 yılda ispatlanmış gaz rezervleri iki katına çıkmıştır; bunlar eski Sovyet Devletleri, Orta Doğu ve Asya/Pasifik bölgelerindedir. Şüphesiz gelecekte de yeni keşifler olacaktır.
Dünyada doğal gaz kaynaklarının bölgesel dağılımına bakıldığında rezervlerin petrole göre daha geniş bir alanda dağıldığı görülmektedir. Ortadoğu Bölgesi petrol rezervlerinin %65’ine sahip olduğu halde doğal gaz rezervlerinin %36’sına sahip bulunmaktadır. Sınırlı petrol rezervlerine sahip bazı bölgeler doğal gaz kaynaklarının daha büyük bir kısmına sahiptirler.
Rezervler: keşfedilmiş kaynaklardan gelecekte ekonomik olarak üretim yapılabileceği tahmin edilen gaz ve petrol miktarıdır.
İspatlanmış Rezervler (Proved Reserves), kazanılabilir gaz ve petrol miktarının yüksek kesinlik derecesiyle saptanabildiği rezervlerdir. Gerçek üretim miktarı, tahmin edilen ispatlanmış rezervlere eşit veya daha fazladır.
Ham doğal gaz: Rezervuardan çıkarıldığı haldeki doğal gaza ham doğal gaz denir; çeşitli miktarlarda ağır hidrokarbonlar (bunlar atmosferik basınçta sıvılaşırlar), su buharı, bazan sülfür bileşikleri (hidrojen sülfür gibi) ve hidrokarbon olmayan gazlar (karbon dioksit, nitrojen veya helyum gibi) içerir. Ham doğal gaz, çoğunlukla olduğu halde kullanılmaz.
3. Kömür Pazarı
Tablo-6: İspatlanmış kömür rezervleri
Milyon ton, 2002
|
Pay, %
| |
Kuzey Amerika, toplam
|
257783
|
26.2%
|
Güney ve Merkez Amerika,toplam
|
21752
|
2.2%
|
Avrupa ve Avrasya, toplam
|
355370
|
36.1%
|
Afrika ve Ortadoğu, toplam
|
57077
|
5.8%
|
Asya-Pasifik, toplam
|
292471
|
29.7%
|
DÜNYA, toplam
|
984453
|
100.0%
|
Kömür Talebi
2000-2030 Yılları arasında dünya kömür talebindeki artışın 2/3’ünü Çin ve Hindistan karşılayacaktır; gelişmekte olan ülkeler yönünden bakıldığında bu oran dörtte üçtür. Bu dönemde kömür talebinin artacağı, fakat artışın petrol ve gaza kıyasla daha düşük olacağı tahmin edilmektedir.
Global kömür tüketimi 2000-2030 arasında yılda %1.4 kadar olacaktır (Tablo-7); bunun toplam enerji tüketimi içindeki payı 2000’de %26, 2030’da %24 dolayında seyredecektir, artışın %90 kadarı güç üretimine harcanacaktır ( Şekil-4). Gelecekte, yeni teknolojilerin bulunması ve yaygınlaşmasıyla kömür daha cazip bir yakıt olacaktır.
Şekil-4: (a), ispatlanmış kömür rezervlerinin dağılımı, 2002, (b) ve (c) sektörlere göre dünya kömür talebi
Kömür Arzı
Dünya kömür rezervleri çok fazladır ve petrol ve doğal gazla kıyaslandığında de dünyanın çeşitli bölgelerine yayılmış haldedir. Ekonomik olarak üretilebilir kömür rezervlerinin bir trilyon ton dolayında olduğu, veya şimdiki üretim hızıyla devam edildiğinde 200 yıllık rezerv bulunduğu tahmin edilmektedir. Rezervlerin yarısı kadarı OECD ülkelerindedir. Uygulamada, üretim ekonomisi yönünden bir ülkedeki kömür rezervlerinin kalitesi ve jeolojik özellikleri, rezerv miktarından daha önemlidir; kalite bölgeden bölgeye değişir.
Kömür üretimi Çin, USA, Hindistan, Avustralya, Güney Afrika, Endonezya, Kanada, Kolombiya ve Venezüella’da artarken Avrupa ülkelerinde azalacaktır. Asya/Pasifik pazarının, Avustralya, Endonezya ve Çin tarafından, Avrupa-Atlantik pazarının da Güney Afrika, USA, Kolombiya ve Venezüella tarafından besleneceği görüşü hakimdir.
Tablo-7: Dünya kömür arzı, (Mtoe)
2000
|
2010
|
2020
|
2030
|
Ort. yıllık artış (2000-2030), %
| |
OECD kuzey Amerika
|
579
|
586
|
651
|
685
|
0.6
|
OECD Avrupa
|
319
|
298
|
287
|
283
|
-0.4
|
OECD Pasifik
|
184
|
205
|
221
|
215
|
0.5
|
Geçiş Ekonomileri
|
213
|
252
|
248
|
260
|
0.7
|
Afrika
|
91
|
105
|
131
|
174
|
2.2
|
Çin
|
659
|
854
|
1,059
|
1,278
|
2.2
|
Diğer Asya
|
281
|
366
|
487
|
655
|
2.9
|
Latin Amerika
|
23
|
27
|
33
|
44
|
2.3
|
Orta Doğu
|
7
|
9
|
12
|
14
|
2.6
|
Dünya
|
2,355
|
2,702
|
3,128
|
3,606
|
1.4
|
4. Güç Üretimi
Elektrik
Dünya elektrik talebindeki artışın diğer enerji kaynaklarına kıyasla daha yüksek olacağı, 2000-2030 yılları arasında, ortalama %2.4/yıl artışla talebin iki katına çıkacağı ve toplam enerji tüketimi içindeki payının %18’den %22’ye yükseleceği tahmin edilmektedir. Gelişmekte olan ülkeler açısından bakıldığında elektrik talebi artış hızı %4/yıl olacaktır; yani, global elektrik talebinde bu ülkelerin 2000 yılındaki %27’lik payının, 2030 yılında %43 gibi bir değere yükselecektir.
Nükleer üretimin önümüzdeki 10 yılda en üst seviyesine çıkması ve derece derece azalması beklenmektedir. 2010 yılında nükleer gücün dünya enerji talebindeki payının %7 civarında olacağı, 2030 yılında ise bu değerin %5’e düşeceği; toplam elektrik üretimindeki 2000 yılındaki %17 olan payının da azalacağı ve 2030 yılında %9’a kadar düşeceği tahmin edilmektedir. Nükleer üretim, çoğunluğu Asya’da olan çok az ülkede artacaktır. Nükleer üretimde en büyük düşüşün Kuzey Amerika ve Avrupa’da yaşanması beklenmektedir (Tablo-8).
Yakıt Çeşitleri
Elektrik üretiminin 2000-2030 yılları arasında %2.4/yıl hızla artacağı düşünülmektedir. Bugün için toplam elektrik üretiminde kullanılan temel yakıt %40 payla kömürdür; kalan %60’lık üretim, yaklaşık olarak eşit paylarla doğal gaz, nükleer güç ve hidroelektrik yoluyla yapılmaktadır. Yapılan projeksiyon çalışmaları gelecek 30 yılda çeşitli yakıtlar arasında doğal gazın başat konuma geçeceğini göstermektedir.
Tablo-8: Dünya elektrik üretiminde kullanılan yakıtlar
2000
|
2010
|
2020
|
2030
|
Ort. yıllık artış (2000-2030), %
| |
Brüt üretim (milyar kW saat)
|
15391
|
20037
|
25578
|
31524
|
2.4
|
Kömür
|
5989
|
7143
|
9075
|
11590
|
2.2
|
Petrol
|
1241
|
1348
|
1371
|
1326
|
0.2
|
Gaz
|
2676
|
4947
|
7696
|
9923
|
4.5
|
Hidrojen-Yakıt Pilleri
|
0
|
0
|
15
|
349
|
–
|
Nükleer
|
2586
|
2889
|
2758
|
2697
|
0.1
|
Hidro
|
2650
|
3188
|
3800
|
4259
|
1.6
|
Diğer Yenilenebilirler
|
249
|
521
|
863
|
1381
|
5.9
|
Toplam tüketim, (Mtpe)
|
1088
|
1419
|
1812
|
2235
|
2.4
|
Kendi kullanım ve kayıplar (Mtpe)
|
235
|
304
|
388
|
476
|
2.4
|
Endüstri
|
458
|
581
|
729
|
879
|
2.2
|
Mesken
|
305
|
408
|
532
|
674
|
2.7
|
Servisler
|
256
|
341
|
440
|
548
|
2.6
|
Diğer
|
68
|
89
|
111
|
133
|
2.3
|
Elektrik üretiminde kullanılan çeşitli yakıtlar ve kaynakların 2000-2030 yılları arasındaki projeksiyonu aşağıdaki gibi özetlenebilir; yorumlarda toplam elektrik üretimi esas alınmıştır.
· Kömür en büyük yakıt olma özelliğini sürdürecektir,
· Petrol, toplamdan azalan oranlarda pay almaya devam edecektir,
· Doğal gazın payı artacak, 2000’de %17, 2030’da %31’e yükselecektir,
· Nükleer güç üretimi az da olsa artacak, fakat toplamdaki payı azalacaktır,
· Hidroelektrik üretimi %60 dolayında artacak, fakat toplamdaki payı azalacaktır,
· Non-hidro yenilenebilir enerji %6/yıl artışla diğer kaynaklardan daha hızlı bir yükselme gösterecektir; projeksiyon periyodunda üretimi altı misline çıkacaktır; 2030 yılında dünya elektrik üretiminin %44’ünün bu kaynaklardan sağlanacak, bunu da %80’inin rüzgar ve biyokütleden elde edilecektir,
· Doğal gazdan elde edilen hidrojenle çalışan yakıt pilleri, özellikle 2020 yılından sonra yeni bir elektrik kaynağı konumuna gelecek ve 2030’da toplam elektrik üretiminin %1’ine yakın bir kısmını sağlayacaktır.
Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretimi, özellikle 2020 yılından sonra önemli derecede artacaktır. Güneş enerjisinden elektrik üretimi 2000-2030 arasında %16/yıl artışla 92 TW saate ulaşacaktır. Jeotermal güç %4.3/yıl artış gösterecek ve toplam elektrik üretimindeki payını iki katına yükselterek %0.6’ya ulaşacaktır. Şekil-5’te yenilenebilir kaynaklar kullanılarak elde edilen elektrik üretimleri görülmektedir. (TW saat = tetra watt saat= 1012 watt saat)
Şekil-5: Dünya yenilenebilir bazlı yakıtların elektrik üretimindeki payları
GERİ (hampetrolden petrokimyasallara)
